20 godina albuma 'Achtung baby': Kako je berlinska glazbena epopeja preporodila je posrnuli bend PIŠE ALEKSANDAR DRAGAŠ

ZAGREB - Devedesete su U2 dočekali kao potencijalno najveći rock bend. Stonesi su odbijali umrijeti, ali tiražama ni oni, ni AC/DC, ni Pink Floyd nisu mogli parirati U2, Guns N' Rosesima , Bon Joviju, a uskoro ni Metallici, Peppersima, Nirvani i Pearl Jamu.

Spremala se nova “rock mapa” svijeta, a U2 su morali uhvatiti priključak koji su Simple Minds, njihovi glavni konkurenti iz sredine 80-ih, nepovratno izgubili.

Naime, U2 su nakon epohalnog “The Joshua Tree” (1987), veličanstvenog remek-djela 80-ih, pokušali na “Rattle And Hum” (1988) još više prepustiti se istraživanju američkih glazbenih korijena, no ta konfuzija od duplog live i studijskog albuma s pratećim dokumentarcem rezultirala je velikim tržišnim i artističkim posrtajem irskih rokera.

Drugo rješenje

U isto vrijeme, koncem 80-ih, Manchester je ludovao uz Madchester scenu, odnosno uz New Order, The Stone Roses, Happy Mondays, Inspiral Carpets i The Charlatans, zakuhao se acid-house, rađala se rejverska kultura.

No, otići i napojiti se inspiracije u Manchester bilo bi preočito, a takav potez britanski bi mediji dočekali na nož. U2 su morali naći neko drugo rješenje, a kako su već bili “političke životinje”, rješenje su našli u Berlinu koji se, s padom Zida, udvostručio. No, razlike između uniformno sivog Istočnog i dekadentno blještavog Zapadnog Berlina padom Zida još su bile očitije.

Taj “berlinski kontrast” gotovo da se može čuti na “Achtung Baby” čije se snimanje odvijalo u berlinskom Hansa Studiju, nadomak netom sruąenog Zida u kojem je kasnih 70-ih, kad je Hladni rat bio na svom vrhuncu, Brian Eno snimio antologijsku Bowiejevu trilogiju “Low”, “Lodger”, “Heroes”.

U2 su u jesen 1990. ušli u neizvjesnu berlinsku misiju repozicioniranja, moderniziranja i inoviranja samih sebe koja ih je zamalo uništila. Prvi tjedni snimanja bili su mučni, Larry Mullen koji se “friško” zakačio na rock heroje 60-ih poput Hednrixa i Creama bio je totalno izluđen idejama Bona i The Edgea, zakačenih na Einstürzende Neubauten, Nine Inch Nails i The Young Gods.

Brian Eno našao je neka od ključnih rješenja za pomirbu “zaraćenih tabora”, doveo ih do realizacije “One” i umjesto da se U2 raspadnu, bend je godinu dana kasnije, koncem studenoga 1991. predstavio novi album “Achtung Baby”.

Iskreno, u to doba moji glazbeni interesi bili su daleko ispod srednjostrujaąke sfere u kojem U2 pokušavaju “ponovo izmisliti sebe”. Mene je zanimao američki underground-rock, noise, hardcore, a “Achtung Baby” bio je miljama daleko od toga.

Zaraćeni tabori

Bio je to prvi album U2 koji nisam kupio pa ni čuo u narednih nekoliko godina. Tako sam o “Achtung Baby” razmišljao tada, a kako o njoj, premda je nisam ni izbliza čuo toliko puta koliko “October”, “War” ili “The Joshua Tree”, razmišljam danas? Pa, da vidimo.

“Achtung Baby” je u nizu aspekata uzbudljiva i hrabra ploča s intrigantnim kontrapunktom tada alter-rocka s početka 90-ih, elektronike 70-ih, industriala, nešto tada atraktivnih madčesterskih ritmova i štoseva te sa socijalnim i političkim nabojem, izvrsno dočaranim i kolažnom naslovnicom.

Ono što je zamalo dotuklo Mullena pa i bend, Eno je vješto pomirio i slijepio pa na “Achtung Baby” prevladava onaj sentiment koji je prevladavao i na Bowiejevoj berlinskoj trilogiji. Alijenacije i strepnje, ali i emotivnosti i senzualnosti. Smrti staroga i rođenja novoga - grada, Europe, svijeta, povijesti i, ono što je Bonu, Edgeu, Mullenu i Claytonu bilo najvažnije, samih U2. Istok Europe bio je uzbudljiv kao nekoć Divlji zapad. U2 su to nanjuąili instinktom političkih životinja.

“One”, s čijom je realizacijom Eno omogućio nastavak snimanja albuma zapelog u razmiricama, ostala je najbolji trenutak albuma te jedan od najveličanstvenijih momenata u karijeri U2. Uvodna “Zoo Station”, “Until The End Of The World”, “Who's Gonna Ride Your Wild Horses”, “So Cruel”, “The Fly” i odjavna “Love Is A Blindness” ostale su podjednako dojmljive.

Najbolji trenutak

Prva polovica albuma je savrąena, ali na drugoj se između “The Fly” i “Love Is A Blindness” ne događa gotovo niąta. No, kao album tranzicije i inovacije samih sebe, “Achtung Baby” perfektno je odigrao ulogu. Donio je novu estetiku U2, kao svojedobno “The Joshua Tree”, omogućio turneju “Zoo TV” i ukazao da rock može s elektronikom.

Ipak, “Achtung Baby” nikada neće biti značajan poput Nirvaninog “Neverminda”, emotivan poput “Ten” Pearl Jama, pomaknut poput “Blood Sugar Sex Magik” Peppersa ili moćan poput “Crnog albuma” Metallice koji su svi svjetlo dana ugledali iste, 1991. godine.