NAŠ FILMSKI KRITIČAR O SERIJI 'KRONIKE TIMES SQUAREA' Pametna ekspertiza New Yorka 70-ih, legla prostitucije i porno kina

Televizijski pisac David Simon karijeru je počeo u rodnom Baltimoreu kao novinar. Tijekom 80-ih i 90-ih, trinaest je godina pisao za dnevnik Baltimore Sun, i to kao novinar gradske rubrike.

U narednim desetljećima, Simon je od novinarstva prešao na televiziju, te sa svojim serijama za HBO stekao status možda najvažnijeg pripovjedača naše epohe. Simon je napustio gradsku rubriku, no može se slobodno reći da gradska rubrika - nije napustila njega. Sve serije koje je napisao u posljednjih 30 godina na neki su način ekstenzije njegovih interesa za funkcioniranje grada. Simon je - slično kao Balzac - pisac fasciniran gradom, i to gradom kao poprištem kapitalizma.

Balzac današnjice

U “Homicideu” i “Žici” taj grad je bio njegov rodni Baltimore. U “Tremeu” se latio New Orleansa nakon uragana Katrina. U “Show Me a Hero” vratio se u predgrađa New Yorka 70-ih.

Nakon 30 godina bavljenja gradom, Balzac današnjice konačno se dohvatio i grada koji je po mnogo čemu pupak svijeta: New Yorka. Učinio je to u “Deuce/Kronike Times Squarea”, seriji čija je prva sezona završena posljednjom osmom epizodom ovog tjedna. Riječ je o seriji koju Simon suautorski potpisuje s washingtonskim krimi piscem grčkog podrijetla Georgeom Pelecanos​om, autorom kojem se neki dobri krimići (“Cirkus duše”) prevedeni na hrvatski te koji je kao dio “writer’s rooma” radio sa Simonom i na “Žici” i “Tremeu”. U “Kronikama Times Squarea”, Simon i Pelecanos se bavi New Yorkom početka 70-ih godina, u vrijeme kad je taj grad zloglasan kao nasilna kriminalna duplja, a središnji je Manhattan oko Times Squarea leglo prostitucije i porno-kina.

To je onaj Manhattan kojim će 1975. taksijem proći Travis Bickle u “Taksistu” i izgovoriti slavni fašistoidni monolog kako bi “sve to” trebalo “saprati u slivnik”. To je - ujedno - New York koji više ne postoji. “Sapran je u slivnik” najvećom akcijom sistematske gentrifikacije u suvremenoj povijesti, operacijom koju su proveli gradonačelnik Rudy Giuliani i korporacije, ponajprije Disney. Otkupljujući propale teatre, stanove i kina, negdašnju kloaku kala i grijeha pretvorili su tijekom 90-ih u asanirani prostor u koji familije skupno idu da bi gledale “Kralja lavova”.

Simon nas vraća u epohu prije toga - u 1971. godinu kad “Duboko grlo” kao prvi hardcore pornić izlazi u opća kina, a okružni sud prvi put odbacuje tužbu protiv pornografije kao kršenje prvog amandmana. Serija prati niz likova oko Times Squarea i obližnje 42. ulice, kolokvijalno zvane “Deuce”. Glavna junakinja serije je Eilleen “Candy” Merrell (Maggie Gyllenhaal u ulozi karijere), bijela prostitutka koja tvrdoglavo ustraje na tome da nema svodnika, a tijekom serije ulazi u porno-film, prvo kao glumica, a potom iza kamere. Drugi nosivi junak serije je Vincent Martino (James Franco), solidni Talijan iz radničke klase, šarmer koji ima talent ugostitelja. Vincent kao kaštig ima i brata blizanca Frankiea (također Franco), kockarskog ovisnika i neodgovorno spadalo.

Gej-barmen

Uz njih, serija prati još niz likova prostitutki, njihovih svodnika, policajaca, ljudi iz porno-biznisa, gej-barmena koji se bori protiv tada još jake institucionalne homofobije, kao i crnu novinarku (Natalie Paul) koja počinje čeprkati po korupciji u policiji i politici. Fokus je - dakako - na prostituciji koju Simon i Pelecanos prikazuju kao brutalno pročišćenu verziju kapitalizma. Tu su prostitutke koje “posjeduju sredstva za proizvodnju” - kako ironično veli jedan makro - te njihov zaštitnici koji izvlače dobit i kitnjasto se odijevaju. Pri tom je odnos pimpova i njihovih cura sasvim blizak ropstvu, što je tim ironičnije što su makroi redom crnci.

Jedna fabularna linija serije prati uspon porno-filma, koji je na početku garažna, rubno ilegalna i opskurantska djelatnost, da bi kroz mijenu kulturnih normi ograde počele padati. Ta u osnovi eksploatatorska industrija za Candy je izbavljenje, jer se makne s ulice, iskaže prirodnu bistrinu i u finalnoj epizodi prvi put - režira. (Uzgred: lijepo je vidjeti da je seriju o usponu žene u filmskom poslu režirao većinski ženski redateljski sastav: pet od osam epizoda režirale su žene, a pilot i zadnju epizodu Kanađanka Michelle McLaren).

Odbojnost

Druga i politički oštrija linija prati početke gentrifikacije “deucea”. Simon i Pelecanos prikazuju kako talijanska mafija sistematski otkupljuje obezvrijeđene nekretnine srednjeg Manhattana. Pretvara propala skladišta u kupleraje, korumpira političare, a oni pak daju nalog policiji da sistematski hapsi uličarke, s ciljem da se prostitucija s ulice preseli u ćudoredna četiri zida, koji su - sasvim podesno - u vlasništvu mafije. Javno ćudoređe i privatna gramzivost u “Deuceu” tako postaju strateški saveznici, pri čemu i policija uzima svoju pinku reketareći sistematski lokale. U toj operaciji jedino će dojučerašnji eksploatatori - makroi - postati suvišak, jer ih tipično kapitalistički pojedu veće, globalne ribe. Nemojte samo reći da vam taj mehanizam - zvuči nepoznato?

Dio te operacije su i braća Martino. Vincentu, kao darovitom ugostitelju, šef “famiglie” Pipilo (Michael Raspoli) nudi da vodi kupleraje. Vincentu se baš i ne sviđa taj smjer “karijere”, no zato priliku prigrli njegov šogor (Chris Bauer) i pustopašni brat kojima se brk nasmiješi na izglednu zaradu i besplatni seks. Radnička klasa uvali se - ukratko - u “industriju zabave” i gubi čestitost.

“Deuce” je serija o svijetu seksa i poroka. No, riječ je o seriji koja ne može biti dalje od pornografije nego što jest. Seks je u seriji - za početak - strašno neprivlačan, ljudi koji ga prakticiraju su odbojno ružni, a sve se događa u ružnim, prljavim prostorima pod mutnim, obojenim svjetlom. Svijet “Deucea” je na svim razinama - odjeće, interijera, ophođenja - neizrecivo odbojan. On u sebi ima ugrađenu eksploataciju, a nerijetko i prijesno, brutalno nasilje. Istodobno, Simon i Pelecanos nas ne propuštaju podsjetiti da je taj i takav “deuce” otočić nekakve slobode za čudne, osebujne i drukčije. A ma kako god gadan bio, taj otok bluda je za autore čestitiji od onog pravog razvrata - a to je kapitalizam. Za Pelecanosa i Simona, svi su pimpovi i kurve nevinašca spram sprege policije, politike, špekulanata nekretninama i financijskog kriminala.

“Deuce” je pravi simonovski rad: pametna ekspertiza koja kroz tople i zanimljive likove secira mehanizme društva. Ujedno, to je serija koja prirodno ište - još. Dok su sezone “Žice” bile zaokruženi svjetovi, prva sezone “Deucea” prestaje upravo u trenutku kad prave promjene predstoje, a svi su glavni likovi na razmeđu. Završava- ukratko - cliffhangerom, ali ne pripovjednim - već socijalnim. Čekaju nas 70-e, disko i VHS. Jedva čekamo!